امروزه ثابت شده است كه تغذيه تأثير بسيار مهمي بر اعصاب و روان انسان دارد و تغذيه ناكافي و غلط مي توانداثرات نامطلوبي بر اعصاب و روان انسان بجا بگذارد و حتي باعث افسردگي شديد و اختلالات رواني جدي بشود.از طرف ديگ اعصاب و روان هم اثرات بسيار مهم و قابل توجهي بر تغذيه انسان دارد.

در اين خلاصه تأثيرات متقابل تغذيه و اعصاب و روان را در دو قسمت بررسي مي كنيم:

-1 ابتدا مروري داريم بر فاكتورهاي غذائي كه بر سلامت اعصاب و روان تأثير مي گذارند و در اين ارتباط عوارض عصبي ناشي از كمبود اين فاكتورها و منابع غذائي آنها مورد بررسي قرار گيرد.

-2 در قسمت دوم اثراتي را كه اعصاب و روان بر تغذيه انسان بجا مي گذارد مورد بررسي قرار مي دهيم.

اين بيماري ماراسموس خوانده مي شود و در كودكان چندماهه تا يكساله ديده مي شود.

عوارض عصبي تحريك پذيري، گريه زياد، بيقراري در كودك.

اين بيماري عمدتأ در كودكان يك تا سه سال ديده مي شود و كواشيوركور ناميده ميشود.

عوارض عصبي:خستگي زود رس،كم تحركي، بيزاري از افراد نا آشناف قيافه بي حالت و اندوهگين،چشمهاي بي حالت،

بي توجهي به محيط اطراف(آپاتي)

عوارض كمبود:بي حوصلگي،خستگي،بي حالي،كاهش يادگيري(بطور موقت) و افسردگي. اين عوارض به علت پائين

افتادن قند خون(هيپرگليسمي)ايجاد مي شود.

منابع غذائي پركالري عبارتند از:

الف:كربوهيدراتها شامل مواد نشاسته اي(غلات،حبوبات،سيب زميني) و مواد قندي(قند و شكر و تمام موادي كه در تهيه آنها از قند و شكر استفاده شده و همچنين عسل،شيره انگور،ميوه هاي شيرين و آب آنها)

ب:چربيها، روغنها،مواد سرخ كرده و دسر هاي چرب.

مواد غني از پروتئينهاي حيواني(گوشت،مرغ،ماهي، تخم مرغ، لبنيات) پروتئينهاي گياهي(حبوبات،مغزها مانند پسته،بادام،فندق و....غلات)

الف:ويتامينهاي گروه ب:

ويتامين ب 1(تيامين)

علائم كمبود:اغتشاشات روحي،بي حوصلگي، اضطراب،افكار مغشوش،خستگي، ازدست دادن رفلكسها،عدم توانائي در انجام فعاليتهاي فيزيكي، فلج پاها.

منابع:جوانه گندم،غلات با سبوس،حبوبات،گوشت بدون چربي،مرغ،ماهي،زرده تخم مرغ.

نياسين(ويتامين پ پ)

علائم كمبود:خستگي، بي خوابي، زودرنجي،سردرد،آشفتگي،فراموشي،افسردگي شديد.

منابع: گوشت بدون چربي، مرغ، ماهي، شير، تخم مرغ، حبوبات، مغزها،غلات با سبوس.

ويتامين ب 6(پيروكسين)

علائم كمبود:افسردگي،عصبانيت،تشنج(بخصوص در كودكان)،تحريك پذيري.

منابع: جوانه گندم،غلات با سبوس،حبوبات، سيب زميني،جگر.

عوارض كمبود:حساسيت، زودرنجي،تحريك پذيري،بي قراري،خستگي مفرط هنگام انجام فعاليتهاي بدني،گاهي خواب

آلودگي و گاهي بي خوابي،افسردگي.

منابع:زرده تخم مرغ،جگر،كليه،گوشت گاو بي چربي،شير بي چربي،شير بي چربي،سيب زميني،غلات با سبوس.

عوارض كمبود: سستي، خواب آلودگي، افسردگي.

منابع:جگر، كليه،زرده تخم مرغ،قارچ،موز،گريپ فروت،هندوانه،انواع توت،بادام زميني.

ويتامين ب 12 (كبالامين)

عوارض كمبود:خواب رفتن و و بي حسي و سوزش بخصوص در پاها،همراه سستي و ضعف پاها،كندذهني،گيجي،عدم

تعادل حركات،هذيان،افسردگي شديد.

منابع:جگر،كليه،شير،تخم مرغ،گوشت،مرغ،ماهي،پنير و لبنيات.

ب-ويتامين ث

عوارض كمبود:خستگي،كوفتگي،بي ميلي به كار،ضعف،خواب آلودگي، بي حالي،گرفتگي عضلات،هيستري و افسردگي.

منابع:سبزي هاي داراي برگ سبز،ساير سبزي ها مانند گوجه فرنگي،فلفل دلمه اي،فلفل،ميوه ها مثل مركبات،توت

فرنگي،كيوي،گرمك.

يد  : عوارض كمبود:كريتينيسم(عقب افتادگي ذهني شديد)ميكزدم كودكان(عقب افتادگي خفيف ذهني)

منابع:ماهي، صدف،حيوانات دريائي.در صورت زندگي در مناطق كوهستانيكه محصولات داراي كمبود يدمي باشد

استفاده از مواد يددار.

منيزيم: عوارض كمبود(كم خوني):خستگي، بي حالي،ضعف، كاهش قدرت يادگيري،ضعف حافظه بخصوص در كودكان.

منابع:جگر،كليه،گوشت قرمز،مرغ،ماهي.

منابع درجه 2:مغزها،حبوبات،سبزيها.

لازم به تذكر است كه منابع گياهي آهن(منابع درجه 2)از نظر جذب داراي مشكل مي باشند مگر اينكه همراه آنهاآب ليمو ترش تازه يا هر منبع ديگر ويتامين سي مانند مركبات مصرف شود.

استرسها يا ناراحتي هاي رواني يا عصبي ممكن است اختلالاتي به شرح زير در تغذيه انسان ايجاد نمايند:

-1 پرخوري عصبي: اين نوع پرخوري به علت فشار عصبي، اضطراب و هر نوع استرس ديگر ممكن است رخ دهد.

نتيجه:چاقي،افزايش فشار خون، عوارض قلبي عروقي،سكته هاي قلبي يا مغزي.

-2 بي اشتهائي عصبي

نتيجه:سوءتغذيه و عوارض فراوان ناشي از آن.

-3 بدخوري: اين عارضه به علت آشفتگي هاي روحي از قبيل بي حوصلگي،افسردگي،اضطراب،ترس از نفخ ناراحتي

هاي گوارشي رخ مي دهد.

-4 استرس يا هيجان زياد موقع صرف غذا

نتيجه :الف: خوب نجويدن غذا، كه موجب مي شود اولين مرحله هضم غذا كه بايستي در دهان انجام شوددچار اختلال

گردد.

ب: بار معده سنگين تر مي شود.

پ:شيره هاي گوارشي خوب ترشح نمي شوند و هضم غذا ناقص انجام مي شود.

ت:جذب مواد اوليه دچار اختلال شده و ناراحتي گوارشي ايجاد مي شود.

-5 تأثير شرطيها روي تغذيه:

شرطيها كه معمولأ از دوران كودكي منشاء مي گيرند مي توانند موجب رغبت يا تنفر كودك نسبت به خوردن بعضي از مواد غذائي بشوند كه اين بي رغبتي تا دوران بزرگسالي و حتي تا آخر عمر گريبانگير شخص خواهد بود.

-6 بي اشتهائي يا امتناع از خوردن غذا در كودكان

دلائل آن عبارتند از:

الف-مجبور كردن كودك به خوردن غذا(بي اشتهائي به علت احساس تحميل)

ب-يكنواختي غذاي روزانه(دلزدگي و خستگي كودك از غذاي يكنواخت)

پ-وسواس زياد مادر در مورد غذاخوردن كودك(موجب مي شود كه كودك غذا خوردن را بصورت وسيله اي براي رسيدن به خواسته هايش استفاده كند.)

ت-بي مهري و بي توجهي والدين نسبت به كودك(غذا نخوردن بعلت جلب توجه والدين)

ث-از دست دادن يكي از والدينبه علت مرگ يا جدائي(بي اشتهائي به علت افسردگي)

ج-تولد نوزاد جديد(بي اشتهائي به علت حسادت يا تنهائي)

چ-سختگيري و ديسيپلين شديد والدين در مورد كودك(غذا نخوردن كودك به علت لجبازي، مقاومت،مخالفت، و انتقام

جوئي از والدين)

ح-تنبيه، سرزنش مداوم و تحقير كودك(بي اشتهائي به علت احساس حقارت و محبوب و مقبول نبودن)

خ-هيجان يا خوشحالي شديد كودك به هنگام يا نزديك صرف غذا(دريافت اسباب باز خيل مطلوب يا بازي پرهيجان و لذت بخش يا شنيدن خبر بسيار هيجان انگيز موقع صرف غذا)

*بطور كلي هر عاملي كه در كودك ايجاد احساس قوي شامل عصبانيت، يأس،حسادت،عناد،هيجان شديد،افسردگي بنمايدممكن است موجب بي اشتهائي او بشود.

در نوجوانان:

اغتشاشات روحي از قبيل: پرخاشگري، بي حوصلگي، افسردگي،اضطراب،پرش افكار(به علت تغييرات هورموني)ايجاد بي اشتهائي يا پرخوري يا بد خوري در آنها مي نمايد.

تنهائي، ترس از بيماري و فرسودگي، ترس از مرگ،مي تواند موجب بي اشتهائي و عدم مصرف Ĥ در افراد مسن:عمدت

غذاي كافي و مناسب و يا پرخوري يا بد خوري در آنان بشود، ضمنأ گاهي اوقات به علت مشكلات گوارشي يا اختلالات دنداني،سالمندان از خوردن مواد تازه مفيد مانند سبزيهاي تازه، ميوه ها و سالاد امتناع مي ورزند.

نتيجه:سوء تغذيه، لاغري مفرط،چاقي مفرط و عوارض ناشي از آن.

-7 تأثير تلقين روي تغذيه

الف-تبليغات غلط رسانه هاي گروهي در مورد مواد مضر يا فاقد ارزش تغذيه اي.

ب-تلقين دوستان و آشنايان در مورد مصرف مواد مضر يا فاقد ارزش تغذيه اي.پ-الگوبرداري كودك از والدين يا خواهر يا برادر بزرگتردر ارتباط با تغذيه غلط.

نتيجه:اختلالات تغذيه اي و عوارض ناشي از سوء تغذيه.